Cynhaliwyd yng nghapel Pisga Llandysilio ar 10 Mai 2024
Capel PISGA Llandysilio
NOS WENER 10 MAI 2024
7.30 yh
yn cynnwys
PERFFORMIAD CYNTAF
o waith
ERIC JONES
ar eiriau Waldo Williams
PRESELI
Côr Crymych
Arweinydd Wendy Henderson
Cyfeilydd Elin Ennis
–oOo-
Parti’r Gromlech
Hyfforddwraig Eleri Roberts
Telynores Marian O’Toole
–oOo-
Elis Jones a Siôn Eilir Roberts
Tenor Bariton
Cyfeilydd Eirian Owen
–oOo-
Siôn Jenkins
I ymuno â’n rhestr derbyn gwybodaeth am ddigwyddiadau anfonwch eich manylion cyswllt at anna.morse47@gmail.com neu neges destun at 07850 713902
CÔR CRYMYCH
O GYMRU Rhys Jones, Leslie Harries
Trefn / Arr: Aled Lloyd Davies
CANA I MI GÂN O HEDDWCH Rhydian Meilir Trefn/Arr: Caradog Williams
PRESELI Eric Jones, Waldo Williams
(PERFFORMIAD CYNTAF / FIRST PERFORMANCE)
SIÔN JENKINS
PRESELI Waldo Williams, cyfieithiad newydd / new translation Menna Elfyn
PARTI’R GROMLECH
YR IAITH A GARAF Geiriau Waldo Williams Cainc: ‘Rhos Aeron’ Rhiannon Ifan
Gosodiad: Rhiannon Ifan
DETHOLIAD O ‘ENGLYNION Y DATEN’ Geiriau Waldo Williams
Cainc: ‘Llys Eurgain’, Ceinwen Roberts
Gosodiad: Eleri Roberts
SIÔN JENKINS
‘UN GOEDEN FACH’ a ‘TIME FLIES’ Siôn Jenkins
PARTI’R GROMLECH
EFENGYL TANGNEFEDD Geiriau Eifion Wyn
Cainc: ‘Ael y Bryn’, Owain Siôn
Gosodiad: Eleri Roberts
HON Geiriau T H Parry Williams
Cainc: ‘Henfro’ Bethan Bryn
Gosodiad: Eleri Roberts
ELIS JONES a SIÔN EILIR ROBERTS
DAL EIN TIR Rhys Jones, Aled Lloyd Davies
PARADWYS Y BARDD W Bradwen Jones, Eifion Wyn
AVANT DE QUITTER CES LIEUX Faust, C. Gounod
Y PYSGOTWYR PERL Les pêcheurs de perles, Bizet, Gerallt Jones
CÔR CRYMYCH
FE GAWN DDAWNSIO Eric Jones, W Rhys Nicholas
TANGNEFEDDWYR Eric Jones, Waldo Williams
HEN WLAD FY NHADAU
RECORDIO
Recordiwyd y gyngerdd hon, sain yn unig.
DATGANIAD CYMDEITHAS WALDO WILLIAMS STATEMENT
Am fod heddychiaeth yn rhan greiddiol o bersonoliaeth Waldo, mae Cymdeithas Waldo yn ategu’r gri a wnaed gan fyrdd o fudiadau Cristnogol am heddwch yn y byd. Credai Waldo mai “rhwydwaith dirgel Duw, sy’n clymu pob dyn byw”. O’r herwydd cefnogwn y rhai hynny o ddwy ochr pob cyflafan sy’n galw am derfyn ar ladd.
Mur fy mebyd, Foel Drigarn, Carn Gyfrwy, Tal Mynydd,
Wrth fy nghefn ym mhob annibyniaeth barn.
A’m llawr o’r Witwg i’r Wern ac i lawr i’r Efail
Lle tasgodd y gwreichion sydd yn hŷn na harn.
Ac ar glosydd, ar aelwydydd fy mhobl –
Hil y gwynt a’r glaw a’r niwl a’r gelaets a’r grug,
Yn ymgodymu â daear ac wybren ac yn cario
Ac yn estyn yr haul i’r plant, o’u plyg.
Cof ac arwydd, medel ar lethr eu cymydog.
Pedair gwanaf o’r ceirch yn cwympo i’w cais,
Ac un cwrs cyflym, ac wrth laesu eu cefnau
Chwarddiad cawraidd i’r cwmwl, un llef pedwar llais.
Fy Nghymru, a bro brawdoliaeth, fy nghri, fy nghrefydd,
Unig falm i fyd, ei chenhadaeth, ei her,
Perl yr anfeidrol awr yn wystl gan amser,
Gobaith yr yrfa faith ar y drofa fer.
Hon oedd fy ffenestr, y cynaeafu a’r cneifio.
Mi welais drefn yn fy mhalas draw.
Mae rhu, mae rhaib drwy’r fforest ddiffenestr.
Cadwn y mur rhag y bwystfil, cadwn y ffynnon rhag y baw.
Mae’r cyfansoddwr o Bontarddulais, Eric Jones, sydd eisoes wedi gwneud enw iddo’i hun gyda’i osodiad o’r gerdd ‘Y Tangnefeddwyr’, wedi derbyn comisiwn gan Gymdeithas Waldo Williams i wneud triniaeth gyffelyb o un o gerddi eraill y bardd.
Prin nad oes neb nad yw’n medru dyfynnu rhai o linellau’r gerdd ‘Preseli’ ar amrant. Fe’i cyfansoddwyd gan Waldo ar ddiwedd y 1940au pan oedd yna fygythiad y byddai’r Swyddfa Ryfel yn cymryd meddiant parhaol o lethrau’r Preselau.
Wrth ddathlu 75 mlynedd ers ennill y frwydr honno priodol fod y gymdeithas, sydd wedi’i sefydlu yn enw’r awdur, yn comisiynu cerddoriaeth i gyfoethogi ein gwerthfawrogiad o’r gerdd ymhellach. Cofiwn hefyd ei bod yn 120 mlynedd ers geni Waldo.
Côr Crymych sydd wedi derbyn yr anrhydedd i’w chanu am y tro cyntaf yn gyhoeddus mewn cyngerdd yng Nghapel Pisga, Llandysilio, nos Wener, Mai 10. Bydd y cyfansoddwr ei hun yn bresennol. Bu’n esbonio sut aeth ati i gyfansoddi.
“Ma’ cerddi Waldo yn medru bod yn ddyrys ac astrus ac fe ddowch o hyd i rywbeth newydd bob tro wrth eu darllen a myfyrio uwchben y cynnwys. Mae’n her wedyn i ganfod arddull gerddorol fydd yn gwneud i’r datganiad lifo. Tebyg y bydd rhaid gwrando arni sawl gwaith cyn penderfynu a fydd yn cydio.
“Mae’r gerdd ‘Preseli’ wrth gwrs yn clodfori’r fro ond mae yna newid wedyn yn y cwpled olaf, mae yna neges wahanol yn cael ei gyfleu, a ma’ hynny yn cynnig her ynddi’i hun. Mae yna elfenne cynganeddol yn y gerdd gyfan a ma’ angen ceisio cyfleu hynny wedyn yn rhythme’r gerddoriaeth, a gobeithio y bydd y rheiny yn rhyw fath o fynegbyst i ddeall y gerdd ei hun” meddai.
Eisoes cyfansoddodd ddarnau godidog ar gyfer cerddi eraill o waith Waldo sef ‘Cofio’ a ‘Brawdoliaeth’ (sydd i’w gweld yn ‘Caneuon Ffydd’), a rhai o’i gerddi plant, a phrin wrth gwrs fod yna’r un côr nad yw wedi cynnwys ‘Y Tangnefeddwyr’ yn eu repertoire.
Mae llefaru’r geiriau ‘Cadwn y mur rhag y bwystfil, cadwn y ffynnon rhag y baw’ yn brofiad cyfarwydd ond profiad newydd fydd eu canu ar ôl Mai’r 10 ar osodiad o eiddo’r cyfansoddwr o’r Hendy.
CÔR CRYMYCH A’R CYLCH
Sefydlwyd y Côr ar ddechrau’r 50au, a bellach mae yna tua 50 o aelodau yn cwrdd yn wythnosol i ymarfer yn Ysgol Bro’r Preseli. Mae’r Côr wedi cael tipyn o lwyddiant eisteddfodol dros y blynyddoedd ac wedi ennill yn yr Eisteddfod Genedlaethol rhyw bump o weithiau. Mae’r Côr wedi perfformio mewn cyngherddau ledled Cymru, a thu hwnt; yn Iwerddon, Yr Alban, Lloegr ac Awstria. Mae’r Côr hefyd wedi cyfrannu’n helaeth at nifer o elusennau dros y blynyddoedd.
Wendy Henderson – Arweinydd / Conductor
Mae Wendy’n ferch o’r ardal; wedi ei geni a’i magu yn Mynachlog-ddu, wedi cael ei haddysg yn Ysgol y Preseli, cyn graddio yn y gerddoriaeth ym Mhrifysgol Bangor. Treuliodd adegau fel athrawes gerdd yn Nyffryn Amman, Dinbych y Pysgod, Singapore, Abergwaun, Dubai, yr Alban a Lloegr cyn dychwelyd i fyw yn yr ardal.
Elin Ennis – Cyfeilydd / Accompanist
Mae Elin yn wreiddiol o Drefdraeth, ac yn gyn-ddisgybl Ysgol Y Preseli. Fe fu’n cyfeilio i’r Côr am gyfnod yn ystod ei blwyddyn gyntaf o ddysgu yn Ysgol Dyffryn Taf. Buodd yn Bennaeth Cerdd a Dirprwy yn ysgol Uwchradd Llanfair ym Muallt cyn dychwelyd i’r ardal yn Ionawr 2020, i fod yn Bennaeth yr Adran
Gerdd yn Ysgol Bro Preseli. Mae Elin a’i theulu wedi ymgartrefu yma yn Llandysilio ers 2021.
SIÔN JENKINS
Crwt lleol yw Siôn Jenkins, â’i wreiddiau ‘mond rhyw ganllath lan yr hewl o leoliad ein cyngerdd heno. Mynychodd ysgol gynradd y pentref, Ysgol Brynconin, cyn derbyn ei addysg uwchradd yn Ysgol y Preseli, lle cafodd ei ethol yn Brif Fachgen. Graddiodd mewn Ffrangeg ac Eidaleg o Brifysgol Durham.
Dychwelodd i Gymru i gychwyn ei yrfa fel darlledwr gydag ITV Cymru Wales yng Nghaerdydd. Bu’n cyflwyno’r cyfresi materion cyfoes Hacio ac Ein Byd ar S4C; ond, erbyn heddiw, mae’n gohebu ar raglen newyddion ITV Cymru Wales, Wales at Six, ac yn cyflwyno dwy o brif raglenni S4C, sef Y Byd ar Bedwar a Pawb a’i Farn. Mae Siôn wedi ennill sawl gwobr am ei waith ym myd darlledu, gan gynnwys gwobr BAFTA Cymru y llynedd am bennod arbennig o Y Byd ar Bedwara ffilmiwyd yn Qatar wrth i’r wlad baratoi ar gyfer Cwpan y Byd FIFA 2022.
Mae Siôn yn ymddangos yn gyson ar lwyfannau Eisteddfodau bach a mawr; fel llefarwr sydd wedi profi llwyddiant sawl tro, a bellach fel un o arweinyddion yr Eisteddfod Genedlaethol ar lwyfan y Brifwyl. Ei lwyddiant mwyaf fel cystadleuydd oedd ennill Gwobr Goffa Llwyd o’r Bryn, sef Rhuban Glas y llefarwyr, yn Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion 2022.
Mae Siôn yn ddiolchgar iawn am y gwahoddiad i ddychwelyd i fro ei febyd heno ac yn edrych ymlaen at weld nifer o wynebau cyfarwydd.
PARTI’R GROMLECH
Sefydlwyd Parti’r Gromlech ym mis Medi 1990 gan Rhiannon Ifan er mwyn cystadlu yng Ngŵyl Cerdd Dant Bangor, a hi fu wrth y llyw tan 2006 pan symudodd i fyw i Landdoged, Dyffryn Conwy.
Un o gromlechi Sir Benfro – Gwal y Filast, Llanglydwen – roes enw i’r parti, ac yn 1995, cyn oes y cryno-ddisg, cyhoeddwyd ‘Sefyll ein Tir’, casét o ddwsin o ganeuon gan Gwmni Fflach.
Dros gyfnod o 30 mlynedd, mae Parti’r Gromlech wedi cystadlu’n gyson yn yr Ŵyl Cerdd Dant ac yn yr Eisteddfod Genedlaethol gan gipio un o’r tri safle uchaf ddau ddwsin o weithiau. Eu llwyddiant diweddaraf oedd ennill y wobr gyntaf yng nghystadleuaeth y parti cerdd dant agored yn Eisteddfod Genedlaethol Tregaron, Ceredigion yn 2022.
Parti’r Gromlech was formed by Rhiannon Ifan in September 1990, to compete in the Gŵyl Cerdd Dant, and she remained at the helm until 2006 when she moved to Llanddoged in the vale of Conwy.
One of Pembrokeshire’s cromlechau, or stone chambers – Gwal y Filast, Llanglydwen – gave its name to the party, and in 1995, before the compact disc age, ‘Sefyll ein Tir’, a cassette comprising twelve songs was published by Cwmni Fflach.
For a period of over 30 years, Parti’r Gromlech has competed regularly at the Gŵyl Cerdd Dant and at the National Eisteddfod, gaining first, second or third position two dozen times. Their latest success was winning first prize in the cerdd dant open party competition at the 2022 National Eisteddfod at Tregaron.
Eleri Roberts – Hyfforddwraig / Music Arranger
Magwyd Eleri, un o aelodau gwreiddiol Parti’r Gromlech, ar fferm Ffynonau, Henllan Amgoed. Addysgwyd yn ysgol y pentref ac Ysgol Ramadeg Hendygwyn cyn graddio yn y Gymraeg o Goleg y Brifysgol, Aberystwyth. Ymgartrefodd yn y dref lle bu’n gatalogydd yn y Llyfrgell Genedlaethol, yn athrawes feithrin ac yn swyddog gweinyddol i gwmni cyhoeddi a Chyngor Llyfrau Cymru. Mae’n mwynhau hyfforddi plant ac ieuenctid ym maes cerdd dant a chanu gwerin, a hi yw hyfforddwraig Parti’r Gromlech ers 2007.
Marian O’Toole – Telynores / Harpist
Brodor o Landyfrïog, Castellnewydd Emlyn yw Marian. Wedi gadael Ysgol Ramadeg Llandysul, astudiodd gerddoriaeth yn y Brifysgol yng Nghaerdydd cyn canolbwyntio ar y delyn yn Llundain. Bu’n athrawes yn y Rhondda am nifer o flynyddoedd cyn dychwelyd i’w chynefin yn athrawes delyn deithiol gyda Gwasanaeth Cerdd Sir Gaerfyrddin. Mae’n gyfeilydd Côr Clwb Rygbi Castellnewydd Emlyn ac mae’n mwynhau teithio’r byd a cherdded.
ELIS JONES, SIÔN EILIR ROBERTS ac EIRIAN OWEN
Elis Jones – Tenor
O Bentrecelyn ger Rhuthun y daw Elis, ers iddo raddio o Brifysgol Harper Adams, mae yn gweithio ar draws Gogledd Cymru fel syrfëwr gwledig.
Enillodd y wobr gyntaf yng nghystadleuaeth yr unawd tenor agored yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn 2022 a 2023, yn ogystal â’r unawd Lieder yn 2022.
Mae’n un o sylfaenwyr ac yn aelod o Gôr Dyffryn Clwyd yn ogystal â bod yn rhengoedd y tenoriaid cyntaf yng Nghôr Godre’r Aran.
Heblaw am ganu, ei brif ddiddordeb yw saethu colomennod clai; mae yn aelod o dîm Cymru ac yn dal teitl Pencampwr Prydain yn ogystal â theitl Pencampwr y Byd, anrhydedd a enillodd mewn twrnamaint yn Ne Affrica’r llynedd.
Siôn Eilir Roberts – Bariton
Magwyd Siôn ym Mhwllglas ger Rhuthun a threuliodd lawer o’i amser ar fferm y teulu yng Ngarthiaen, Llandrillo ger Corwen. Graddiodd mewn Amaethyddiaeth o Brifysgol Aberystwyth a dilynodd yn ôl traed ei daid, Ellis Lloyd, trwy ymaelodi â Chôr Godre’r Aran 10 mlynedd yn ôl.
Arwerthwr da byw ym Marchnad Llanelwy ydyw wrth ei alwedigaeth ac mae yn hoff iawn o ganu yn ei amser hamdden – pan nad oes gormod o weiddi wedi bod yn yr ocsiwn!
Llwyddodd Siôn i ennill y teitl Ocsiwnîar Ifanc y Flwyddyn, Prydain yn 2022. Enillodd y wobr gyntaf am unawd Lieder yn y Genedlaethol llynedd.
Eirian Owen – Cyfeilydd / Accompanist
Ganwyd Eirian yn Llanuwchllyn a graddiodd o Brifysgol Bangor. Treuliodd 20 mlynedd yn gyfeilydd staff yn Ysgol Gerdd Chetham ym Manceinion ac mae erbyn hyn yn dysgu canu a phiano yn ei chartref yn Nolgellau. Bu’n gyfeilydd swyddogol yn yr Eisteddfod Genedlaethol ac yn Eisteddfod Ryngwladol Llangollen am flynyddoedd maith a hi yw Cyfarwyddwr Cerdd Côr Godre’r Aran.
Ei phrif ddiddordebau amser hamdden yw teithio a gweithgareddau awyr agored.